Hortiterapia (terapia ogrodnicza)

jest to metoda wykorzystująca rośliny i pracę w ogrodzie przez profesjonalnych terapeutów w celu poprawy zdrowia fizycznego i psychicznego osób chorych.

Ogrodnicze zajęcia terapeutyczne koncentrują się na aktywnej pracy z roślinami (siew, sadzenie, prace pielęgnacyjne, kompozycje roślinne) oraz na biernym korzystaniu z ogrodu (spacer, aktywność fizyczna, doznania sensoryczne, widok ogrodu). Prace ogrodnicze dobierane są odpowiednio do potrzeb, rodzaju oraz wieku i schorzenia pacjentów, by przynieść właściwy efekt terapeutyczny.

Badania naukowe dotyczące efektów hortiterapii wskazują na jej liczne pozytywne właściwości, w tym w rehabilitacji dzieci z zaburzeniami o podłożu neurologicznym - przede wszystkim z mózgowym porażeniem dziecięcym (MPD).

Hortiterapia jest szeroko wykorzystywaną metodą leczenia i rehabilitacji pacjentów w USA, Kanadzie, Europie Zachodniej (Wielkiej Brytanii, Niemczech, Holandii, Belgii, krajach skandynawskich) i Japonii.

Ścieżka sensoryczna

pełna kwiatów, krzewów i drzew, zbiorników wodnych oraz odgłosów natury, obok wyostrzania zmysłów, motywuje ciężko zaburzone dzieci poruszające się na wózku do zmiany pozycji ciała. Chęć zobaczenia i dotknięcia liścia, poczucia zapachu kwiatu staje się tak silna, że kieruje głowę, tułów i rękę dziecka w upragnioną stronę.

Niezwykłym motywatorem okazuje się roślina czułek wstydliwy (Mimosa pudica), której cechą charakterystyczną jest zamykanie i opuszczanie liści pod wpływem dotyku.

Dziecko chcąc „zamknąć” roślinę, musi najpierw wyprostować rękę, a następnie delikatnie i z wyczuciem dotknąć ją jednym palcem – efekt jest natychmiastowy.

Kontakt z mimozą daje dzieciom bardzo dużo radości oraz wzmacnia ich poczucie sprawczości i podnosi samoocenę.

Zajęcia z sadzenia i pielęgnacji roślin rozwijają zdolności manualne dzieci,

np. aktywizując mniej sprawną rękę, poprawiając chwyt. Już same czynności przygotowawcze, jak zakładanie fartucha i rękawiczek, przynoszenie materiałów i narzędzi, są doskonałym sposobem rozwijania zdolności manualnych i okazją do doskonalenia chodu.

Podlewanie roślin, konewką w szklarni i wężem w plenerze, wytwarza u dzieci poczucie odpowiedzialności za ogród i podnosi ich poczucie wartości. Podlewanie jest również bardzo dobrym ćwiczeniem równowagi, np. przy zmianie pozycji ze stojącej na kucającą, czy też rotacji tułowia.

Podczas zajęć pacjenci komponują ogródki ziołowe (mięta, melisa, oregano, szałwia), wrzosowe, sadzą różne rośliny ozdobne. Każde dziecko sadzi własne drzewko szczęścia (Crassula ovata).

Hortiterapię często stosuje się w leczeniu chorób związanych z niesprawnością po wypadkach, udarach (np. paraliż).

Zielona terapia wspiera walkę z chorobami psychicznymi, depresją i różnego rodzaju uzależnieniami. W niektórych krajach przebywanie i praca w ogrodzie są punktami w procesie resocjalizacji więźniów.

Leczenie ogrodami, pomijając dobroczynną rolę wysiłku fizycznego i ruchu, pomaga zachować równowagę psychiczną, zmniejsza stres i polepsza koncentracje. Warto pielęgnować rośliny ozdobne na własnej działce, a nawet na balkonie. Prace można dozować tak, aby nie powodowała zbytniego obciążenia organizmu.

Warto również zachęcić do niej dzieci. Wtedy – wydzielając im niewielki obszar w ogrodzie, za który będą odpowiedzialne – można je wiele nauczyć o fascynującym życiu świata fauny i flory ogrodowej. Dziecko ucieszone okazanym zaufaniem przy okazji nabierze zdolności manualnych i będzie spędzało więcej czasu na świeżym powietrzu.